نماینده ولیفقیه در استان خراسان رضوی گفت: میتوان گفت مرحوم آیت الله واعظ طبسی، نمونه تام و تمام مدیریت روحانیت، الگوی یک روحانی مجاهد و تابلوی کامل «وَ ما بَدَّلوا تَبدیلا» بود که در ایمانش خدشهای وارد نشد و با همان حالت اسلام و ایمان نیز از دنیا رفت.
افشاگری امام خمینی رحمهالله علیه پیمان ننگین کاپیتولاسیون
حضرت امام خمینی رضواناللهتعالیعلیه در سخنرانی چهارم آبان 1343در قم در مورد احیای مجدد کاپیتولاسیون اعتراض و افشاگری نمودند.
کاپیتولاسیون پیمانی است بین کشور میزبان و بیگانه، برای سپردن حق رسیدگی قضایی به جرایم اتباع خارجی به نماینده کشور خارجی و در حقوق بینالمللی به معنای هرگونه توافقنامهای است که در آن، کشوری به کشور دیگر مجوز میدهد که از قوانین قضایی خود برای اتباع خود که در داخل مرزهای کشور میزبان زندگی میکنند استفاده کند و کشور میزبان حق رسیدگی قضایی اتباع خارجی را ندارد. امروزه بر پایه قرارداد وین درباره روابط سیاسی، تنها نمایندگان سیاسی دولتها در کشورهای دیگر و نمایندگان دولت در سازمان ملل متحد از چنین حقی با عنوان مصونیت دیپلماتیک برخوردار میباشند.
مقررات کاپیتولاسیون از دوران قاجار به صورت نانوشته در مورد بازرگانان و شهروندان اروپایی رعایت میشد. این قرارداد پس از اینکه انقلاب اکتبر در روسیه به پیروزی رسید، لنین برای اثبات حسن نیت خود نسبت به ملل ضعیف جهان الغای تمام امتیازات استعماری دولت تزاری پیشین را اعلام کرد.
با امضای قرارداد ایران و شوروی در سال 1921 عهدنامه ترکمنچای و حقوق کاپیتولاسیون برای شهروندان معمولی روسیه در ایران لغو شداما حقوق قضاوت کنسولی برای دیپلماتهای روسیه و سفارت خانه روسیه در ایران بر جای ماند. پیمانهای جداگانه دیگری باهدف مصونیت دیپلماتها و فرستادگان رسمی کشورها با فرانسه، سوئد، دانمارک و سایر کشورهای مقتدر آن روز اروپا به امضا رسید.رضا شاه بر آن بود با به کار گرفتن قوانین مدنی سکولار در ایران به هدف دوم خود یعنی پایان دادن به حق کاپیتولاسیون در ایران برسد و سرانجام در21 اردیبهشت 1307 کاپیتولاسیون را برای همه اتباع خارجی در ایران لغو کرد.
در دوره دوم پهلوی، قانون اجازه استفاده مستشاران آمریکایی در ایران از مصونیتها و معافیتهای قرارداد وین تصویب شد که برخی به اشتباه از آن به عنوان کاپیتولاسیون نام میبرند. کنوانسیون وین که امروزه مورد توافق تقریباً تمامی کشورهای جهان است برای سفیران و مأموران کنسولی در کشورهای خارجی مصونیتهایی را قائل میشود. 5 آذر 1322 در دوره دولت علی سهیلی قراردادی یک ساله دربارهٔ «هیئت مستشاری نظامی ایالات متحده» امضا شد. هدف این پیمان این بود که ارتش ایران بازسازی و مدرن شود. این پیمان در پایان هر سال تنها برای یک سال دیگر تمدید میشد. از آنجا که کنوانسیون وین تنها شامل دیپلماتها و مأموران کنسولی است و شامل شهروندان عادی مقیم کشور خارجی نمیشود و از جمله شامل مستشاران آمریکایی که در استخدام دولت ایران (و نه در استخدام سفارت آمریکا در ایران) بودند نمیشد. در تاریخ 28 اسفند ماه 1340 در دوره نخستوزیری دکتر علی امینی، سفیر آمریکا در تهران در نامهای به وزارت خارجه ایران نوشت: شرایط موجود، وضعیت کارمندان مستشاری آمریکا را روشن نمیکند. برای حل این مسئله، پیشنهاد میشود که این کارمندان از مزایا و مصونیتهای کارمندان اداری و فنی امضا شده در کنوانسیون سازمان ملل دربارهٔ روابط دیپلماتیک در تاریخ 18 آوریل 1961 بهرهمند شوند.
25 دی 1342 دولت علم قانون اجازه استفاده مستشاران آمریکایی در ایران از مصونیتها و معافیتهای قرارداد وین را که برای کارمندان اداری و فنی نوشته شده بود به مجلس سنا برد.در این میان اسدالله علم از پست خود کنارهگیری کرد و حسنعلی منصور در اسفند 1342 نخستوزیر شد. در 3 مرداد 1343 مجلس سنا قانون اجازه استفاده مستشاران آمریکایی از قرارداد وین درباره روابط سیاسی را تصویب کرد و به مجلس شورای ملی فرستاد. در مجلس شورا دربارهٔ این قانون بحثهای زیادی درگرفت اما در نهایت به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
با تصویب این لایحه،امام خمینی^ جلسهای با حضور علمای مذهبی قم تشکیل داد و پس از آن نمایندگانی را به شهرها برای اعتراض به این قانون فرستاد. در سخنرانی امام خمینی^ در چهارم آبان 1343 در قم وی این قانون را احیای کاپیتولاسیون در ایران نامید. سخنرانی امام با این جملات آغاز شد:
... عزت ما پایکوب شد، عظمت ایران از بین رفت، عظمت ارتش ایران را پایکوب کردند. قانونی را به مجلس بردند که در آن ما را ملحق کردند به پیمان وین… که تمام مستشاران نظامی آمریکا با خانوادههایشان، با کارمندهای فنیشان با کارمندان اداریشان، با خدمهشان… از هر جنایتی که در ایران بکنند، مصون هستند. ملت ایران را از سگهای آمریکا پستتر کردند. چنانچه کسی سگ آمریکایی را زیر بگیرد از او مؤاخذه میکنند اگر شاه ایران یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد مؤاخذه میکنند. چنانچه یک آشپز آمریکایی شاه ایران را زیر بگیرد، بزرگترین مقام را زیر بگیرد، هیچکس حق تعرض ندارد. آقا من اعلام خطر میکنم، ای ارتش ایران من اعلام خطر میکنم، ای سیاسیون ایران من اعلام خطر میکنم… والله گناهکار است کسی که فریاد نکند. ای سران اسلام به داد اسلام برسید. ای علمای نجف به داد اسلام برسید. ای علمای قم به داد اسلام برسید…
روی سخن ایشان در این سخنرانی به ارتش، نمایندگان مجلس، بازاریان، دانشجویان و روحانیون بود. درهمین سخنرانی امام خمینی^ جملات معروف خود را به کار برد:
آمریکا از انگلیس بدتر، انگلیس از آمریکا بدتر، شوروی از همه بدتر، همه از هم بدتر، همه از هم پلیدتر. اما امروز سر و کار ما با این خبیث هاست. با آمریکاست. رئیسجمهور آمریکا بداند این معنا را که منفورترین افراد دنیاست پیش ملت ما… تمام گرفتاری ما از این آمریکاست. تمام گرفتاری ما از این اسرائیل است، اسرائیل هم از آمریکاست.
امام خمینی ^ یک هفته پس از سخنرانی علیه کاپیتولاسیون بازداشت و به ترکیه تبعید شد اما این پایان پیامدهای تصویب لایحه نبود و همان سال حسنعلی منصور نخست وزیر که تصویب کاپیتولاسیون و تبعید امام، بنام وی ثبت شده بود توسط محمد بخارایی ترور شد.
مخالفت با قانون کاپیتولاسیون به یکی از محورهای اصلی مبارزات و مطالبات انقلابیون تبدیل شد و سرانجام در 23 اردیبهشت 1358 بر اساس مصوبه شورای انقلاب به صورت رسمی و برای همیشه لغو شد.
منبع:
صحیفه امام جلد1
کوثر: مجموعه سخنرانیهای امام خمینی ^