بسم الله الرحمن الرحیم 

سالک پیش از ورود به وادی سیر و سلوک نظری، شایسته است دورنمایی از منازلی که باید طی شود داشته باشد.

در بین بزرگان عرفان، بر سر تعداد منازل سلوک اختلافاتی وجود دارد که این اختلافات ظاهری است و در حقیقت همگی متفق القول بر یک حقیقت اند. این اختلافات از این جهت است که هر کسی از زاویه ای خاص به تشریح منازل سلوک پرداخته است. برخى منازل را یک، برخى دو، بعضى سه، برخى دیگر هفت، بعضى هفتاد و عده ای یکصد منزل می دانند.

اما سالک پس از بیداری (یقظه) و توبه ای حقیقی، چهار مرتبه را باید زیر نظر یک استاد کامل طی نماید که این مراتب عبارت اند از:

تخلیه: یعنی تخلیه نمودن و پاک کردن جان از مفاسد و رذائل دنیایی.

تحلیه: یعنی رذیلت ها و مفاسد مملکت دل با فضائل و زیبایی های اخلاقی و انسانی جایگزین شود

تجلیه: در این مرحله است که نور خدا در وجود این انسان جلوه گر می شود. قرآن کریم در این باره می فرماید: «یوم تری المومنین و المومنات یسعی نورهم بین ایدیهم و بایمانهم » 

فنا: یعنی به واسطه جذبه عشق به حق، به مرحله ای برسد که رفته رفته و تدریجاً در معشوق فعلا و صفتا و ذاتا فانی شود. یعنی خدایی شود.

انسانی که این منزل را بپیماید، مصداق ولیّ خداست که دیگر ترس و غم در او راه ندارد و سراسر وجودش سرور و شادی است. « الا ان اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون » (یونس /62)